საწვავის დონის შემოწმება სპეციალური სენსორებით - მითი თუ რეალობა? ნაწილი 2

საწვავის გახარჯვის სენსორები

საწვავის ხარჯსაზომები განკუთვნილია ძრავის საწვავის მაგისტრალში დიზელის საწვავის გახარჯვის გაზომვისთვის და საწვავის მომხმარებლის მუშაობის დროის აღრიცხვისთვის. არსებობს ხარჯსაზომების შემდეგი ტიპები:

ერთკამერიანი სენსორები - ითვლიან ძრავამდე მიყვანილ საწვავს, მაგრამ არ ითვლიან იმ საწვავს, რომელიც უკუშლანგით ბრუნდება საწვავის ავზში. შესაძლებელია საწვავის სისტემის გადაკეთება და ე.წ „წრის“ შექმნა, მაგრამ ეს უკვე მნიშვნელოვანი ჩარევაა, რომელმაც შესაძლებელია გამოიწვიოს სხვადასხვა პრობლემები, რომლებზეც მოგვიანებით ვისაუბრებთ.

ორკამერიანი (დიფერენციალური) სენსორები - ითვლიან სხვაობას ძრავში მოხვედრილ და ავზში დაბრუნებულ საწვავს შორის და ამ სხვაობაზე დაყრდნობით გამოყავთ საწვავის ხარჯი.

დღესდღეობით ბაზარზე საწვავის გახარჯვის სენსორების გამომშვებ კომპანიებს შორის ყველაზე პოპულარული კომპანიებია Aquametro (შვეიცარია), Oval (იაპონია), Technoton (ბელარუსი). Aquametro და Technoton იყენებენ ერთი და იგივე დათვლის მეთოდს და სენსორების თითქმის ერთნაირ კონსტრუქციას: მოწყობილობაში მოთავსებულია კამერა, რომელიც ცილინდრის ყოველ ბრუნზე უშვებს იმპულსს. მაგნიტური გერკონი ითვლის კამერის ყოველ ბრუნს და უშვებს იმპულსს. კამერის ზომა დამოკიდებულია სენსორის მოდელზე და შეადგენს დაახლოებით 0.125 გრამს ერთ კამერაზე.

Oval-ის სენსორებში გამოყენებულია კბილანების სისტემა. კბილანების ერთ ბრუნზე ასევე გამოდის ერთი იმპულსი.

რაც უფრო პატარა არი ცილინდრის ან კბილანების ზომა მით უფრო პატარა მოცულობაზე იძლევა იმპულსს სისტემა და რაც მთავარია მით უფრო მაღალი სიზუსტეა სისტემაში.

ხარჯსაზომების მწარმოებლების მიერ გაცხადებული სიზუსტე არის 0.1%-დან 1%-მდე, მაგრამ ეს არის „თითქმის“ სიმართლე. და რატომ „თითქმის“? ამ კითხვაზე პასუხის გასაცემად საჭიროა ხარჯსაზომების დაყენების მეთოდებში და მიღწევად ცდომილებებში გარკვევა.

რომელი ხარჯსაზომი ჯობია - ერთკამერიანი თუ ორკამერიანი? თუ პრიორიტეტს ვანიჭებთ სიზუსტეს, მაშინ ერთკამერიანი სენსორი ჯობია ორკამერიანს, ვინაიდან ორკამერიან ხარჯსაზომს ცდომილება უფიქსირდება ორივე კამერაში ცალ-ცალკე. ერთკამერიანი სენსორის მთავარი მინუსია მონტაჟის სირთულე და საწვავის სისტემის ცვლილებები, რომლებსაც შესაძლებელია მოყვეს:

გარანტიის დაკარგვა - საწვავის უკუდაბრუნების სისტემა უნდა შეიცვალოს ისე, რომ მიიღოთ ე.წ. “წრე”, ანუ საწვავი, რომელიც ბრუნდება ავზში, ისევ უნდა მოხვდეს ხარჯსაზომში.
პრობლემები ავტომობილის სიმძლავრესთან - სისტემის გადაკეთებით წარმოქმნილი დამატებითი წინაღობა ამცირებს ძრავში შემავალი საწვავის წნევას.
სისტემის სირთულე ასევე რისკის ქვეშ აყენებს ავტომობილის სტაბილურ მუშაობას და მომდევნო მომსახურებას.

ორკამერიან საწვავის გახარჯვის სენსორს აქვს ორი კამერა, თითოეულ კამერას გააჩნია საკუთარი ცდომილება. შედეგად ვიღებთ მარტივ მონტაჟს, მაგრამ დიდ ცდომილებას.

რა ცდომილებას/სიზუსტეს უნდა ველოდოთ საწვავის გახარჯვის სენსორის დაყენების შემთხვევაში?

პირველ რიგში ჩვენ არ გირჩევთ ამ ტიპის სენსორის დაყენებას უმოძრაო ტექნიკაზე და აი რატომ. მწარმოებლის მიერ გაცხადებული ყოველი კამერის ცდომილება არის 1%. ერთ საათიანი მუშაობისას ძრავში გადის საშუალოდ 100-200 ლიტრი საწვავი. თუ ჩავთვლით, რომ 100ლ საწვავზე 1% არის 1 ლიტრი, ავზში დაბრუნებულ საწვავზე მეორე კამერის გავლით გვემატება კიდევ 1 ლ ცდომილება. ანუ ხარჯსაზომში 100 ლიტრი საწვავის გავლისას ჩვენ ვიღებთ ცდომილებას 2 ლიტრი - ეს უკვე 2% -ია. გამოდის, რომ ძრავის მუშაობის 10 საათიანი მონაკვეთისთვის ცდომილებამ შეიძლება შეადგინოს 20 ლიტრი. უფრო საინტერესო კი ის არის, რომ ერთ საათში შესაძლებელია ტექნიკა მოიხმარდეს მხოლოდ 2 ლიტრ საწვავს, ანუ ცდომილება 2 ლიტრი 100 ლიტრ საწვავზე საერთოდ არ გვაძლევს საშუალებას დავთვალოთ საწვავის ხარჯი.

ახლა კი მოდით განვიხილოთ ხარჯსაზომის დაყენება ძრავში შემავალ და ძრავით გამოსულ ავზისკენ მილზე - MB Actros 1853 ავტომობილის მაგალითზე (საწვავის ხარჯი 28-35ლ/100 კმ, წვა დგომისას 4,5 ლ/ს)

მაქსიმალური დატვირთვის რეჟიმში
პირდაპირი ნაკადი 100 ლ/ს	+/- 1% = ნომინალურად 1,0 ლ
უკუ ნაკადი 72 ლ/ს	+/- 1% = ნომინალურად 0,72 ლ
რეალური მოხმარება 28 ლ/ს მაქსიმალური ცდომილება +/- 1,72 ლ/ს მაქსიმალურად შესაძლებელი ცდომილება შეადგენს 1,72 х 100/28 = +/- 6,14%

მინიმალური დატვირთვა
პირდაპირი ნაკადი 100 ლ/ს	+/- 1% = ნომინალურად 1,0 ლ
უკუ ნაკადი 95,5 ლ/ს	+/- 1% = ნომინალურად 0,955 ლ
რეალური მოხმარება 4,5 ლ/ს მაქსიმალურად შესაძლებებლი ცდომილება შეადგენს 1,955 х 100/4,5 = +/- 43,44%

ცდომილების დაწევა 9%-მდე შესაძლებელია ექსპერიმენტულად, რეალურად გახარჯული საწვავის დამატებითი გაზომვით და მიღებული მნიშვნელობის ხარჯთსაზომების მონაცემებთან შედარებით.

და ბოლოს, კიდევ რამოდენიმე მიზეზი, რატომაც არ გირჩევთ საწვავის გახარჯვის სენსორების გამოყენებას:

საწვავის ტუმბოს სტაბილურ მუშაობაზე დამოკიდებულება- თუ სისტემაში ფიქსირდება დარტყმები ან ტუმბო არ მუშაობს სტაბილურად, მაშინ საწვავი მოძრაობს წინ და უკან, რაც ზრდის საწვავის ცდომილებას.
სენსორების სწრაფად დაბინძურება- საწვავის გახარჯვის სენსორის ფრთიანი სისტემა წარმოადგენს ყველაზე ვიწრო ადგილის საწვავის მაგისტრალში, შედეგად მანდ საწვავის ნაკადი ნელდება ან საერთოდ ჩერდება და შესაძლებელია სენსორის დაზიანება ან გაცდენა.
მონტაჟის სირთულე.
საწვავის გახარჯვის სენსორი ორჯერ უფრო ძვირია ვიდრე საწვავის დონის სენსორი.
ავტომობილის საწვავის სისტემაში ჩარევა. იმ შემთხვევაში, თუ საწვავის სისტემა გარანტიაზეა, ჩარევის შემდეგ გარანტია აღარ იმოქმედებს.
და რაც მთავარია მისი მოუტყუება შესაძლებელია ძალიან მარტივად - მაგნიტის დადების შემთხვევაში საწვავის ხარჯსაზომი აღარ ითვლის მონაცემებს. ამისაგან თავის არიდების მიზნით გირჩევთ რომ ხარჯსაზომი განათავსოთ დამატებით ყუთში, თუ ეს არის შესაძლებელი.

დიდი მადლობა ყურადღებისთვის. შემდეგ ნაწილში ჩვენ ვისაუბრებთ ავტომობილის საწვავის დონის ქარხნულ სენსორთან მიერთებაზე.